Με λίγες Διακοπές της Αθήνας …μακριά από το Ευρώ …

Τα εγγυημένα δάνεια ή οι προσωρινές πιστώσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας ίσως να επιτρέψουν στην Ελλάδα να αντιμετωπίσει μια κρίση αναχρηματοδότησης την άνοιξη. Αλλά αυτά είναι προσωρινά οικονομικά ημίμετρα, που δεν λύνουν το πραγματικό πρόβλημα, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας που αγγίζει το 13% του ΑΕΠ. Για να αποφευχθεί η έκρηξη του δημόσιου χρέους στο μέλλον, η Αθήνα θα πρέπει να μειώσει τις ετήσιες δαπάνες της και να αυξήσει τους φόρους για να μειώσει το έλλειμμα τουλάχιστον στο 10%.

Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η συρρίκνωση των δημοσίων δαπανών σε αυτή την κλίμακα θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στην απασχόληση, με την ανεργία να βρίσκεται ήδη στο 10%, και μια αντιπολίτευση να αντιτίθεται στην εφαρμογή αυτών των μέτρων.

Αν η Ελλάδα είχε ακόμη το δικό της νόμισμα, θα μπορούσε, παράλληλα, να υποτιμήσει τη δραχμή για να μειώσει τις εισαγωγές και να αυξήσει τις εξαγωγές, μειώνοντας κατά 15% το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Το επίπεδο του ΑΕΠ και το ποσοστό απασχόλησης της χώρας θα μπορούσε να αυξηθεί με αυτά και μόνο τα μέτρα, δίχως να χρειάζονται αυξήσεις φόρων και μειώσεις δαπανών. Αλλά δεδομένου ότι η Αθήνα δεν έχει πλέον το δικό της νόμισμα, δεν είναι ελεύθερη να ακολουθήσει αυτή τη στρατηγική.

Τι μπορεί λοιπόν να κάνει η Ελλάδα; Μπορεί απλά να αυξήσει τους φόρους και να κάνει περικοπή των δημοσίων δαπανών, ζητώντας από τους πολίτες της να αντέξουν για πολλά χρόνια ένα υψηλό ποσοστό ανεργίας, ή μπορεί να χτυπήσει την πόρτα των άλλων χωρών της Ευρωζώνης για να ζητήσει μια πραγματική διάσωση, με ετήσιες πληρωμές, που θα φθάνουν στα ταμεία της Ελληνικής Κυβέρνησης, χρήματα αρκετά για να καλύψουν τα χρέη της και χωρίς να αυξήσει τους φόρους.

Αν και το μικρό μέγεθος της ελληνικής οικονομίας θα καθιστούσε εφικτή αυτή την πράξη, η υπόθεση θα αποκλειστεί σίγουρα επειδή Γερμανία και Γαλλία θέλουν δικαιολογημένα να αποφευχθεί η ενθάρρυνση των μεγαλύτερων κρατών της Ευρωζώνης να ασκούν πιέσεις ώστε να έχουν την ίδια μεταχείριση.

Μια άλλη επιλογή για την Ελλάδα είναι να εγκαταλείψει το ευρώ, προκαλώντας ίσως ένα φαινόμενο ντόμινο που θα οδηγούσε κι άλλα κράτη με σοβαρά ελλείμματα στον προϋπολογισμό και στο εμπορικό τους ισοζύγιο εκτός του ευρώ.

Καμία από αυτές τις επιλογές δεν είναι αρεστή στην Ελλάδα ή τους εταίρους της, στην Ευρωζώνη, αλλά υπάρχει μια καλύτερη ιδέα, η οποία θα μπορούσε να διατηρήσει το ενιαίο νόμισμα και να βοηθήσει την Αθήνα να διορθώσει το έλλειμμά της: οι υπόλοιπες χώρες του ευρώ θα μπορούσαν να επιτρέψουν στην Ελλάδα να αποχωρήσει, παίρνοντας «άδεια», σε προσωρινή βάση από το ενιαίο νόμισμα, με το δικαίωμα και την υποχρέωση να επιστρέψει σε μια πιο ανταγωνιστική συναλλαγματική ισοτιμία.

Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα θα άφηνε το ευρώ για να επιστρέψει στη δραχμή, με αρχική συναλλαγματική ισοτιμία ένα προς ένα. Τα υπόλοιπα των τραπεζικών λογαριασμών και των ομολόγων θα παρέμεναν σε ευρώ ενώ μισθοί και τιμές θα καθορίζονταν σε δραχμές.

Εάν η συμφωνία προέβλεπε μια επιστροφή της Ελλάδας σε ένα ποσοστό ανταλλαγής 1,3 δραχμές για κάθε ευρώ, το ελληνικό νόμισμα θα μπορούσε να υποτιμηθεί αμέσως κατά περίπου 30% έναντι του ευρώ και των άλλων νομισμάτων. Σε περίπτωση απουσίας ή σχεδόν του πληθωρισμού, τα ελληνικά προϊόντα θα ήταν πολύ πιο ανταγωνιστικά, τόσο στην εσωτερική αγορά όσο και στις ξένες αγορές.

Σε αντάλλαγμα για την «άδεια» αναθεώρησης της συναλλαγματικής της ισοτιμίας, η Αθήνα θα συμφωνούσε να θεσπιστούν επιπλέον μέτρα για την ταχεία μείωση του ελλείμματος του προϋπολογισμού και να το συντηρήσει σε χαμηλά επίπεδα. Η αύξηση του κόστους των εισαγωγών θα μείωνε τους πραγματικούς μισθούς, αλλά η ζημία θα είχε περιορισθεί λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εισαγωγές αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 20% του εθνικού ΑΕΠ.

Σε άλλα μέλη όμως της Ευρωζώνης θα μπορούσε να μην αρέσει τους αρέσει η ιδέα να επιτραπεί στην Ελλάδα να γίνει πιο ανταγωνιστική, φοβούμενες ότι κι άλλες χώρες με βαρύ εμπορικού έλλειμμα θα ασκούσαν πίεση για να επιτύχουν παρόμοια κατ' εξαίρεση «άδεια». Αλλά επιτρέποντας στην Ελλάδα να επαναπροσδιορίσει τη συναλλαγματική ισοτιμία, είναι ίσως προτιμότερη από εκείνη της προοπτικής μιας απομάκρυνσης της χώρας από το ευρώ, οριστικά.

Σίγουρα θα καταδίκαζε τους Έλληνες σε μια δεκαετία «θυσιών και δακρύων», όπως φυσικά και τώρα με την εξαγγελθείσα οικονομική πολιτική. Όμως είναι προτιμότερο από μια συνεχή οικονομική ενίσχυση από τη Γερμανία και τις άλλες χώρες, συνεκτιμώντας ότι μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να προτρέψει την ίδια τη Γερμανία να εγκαταλείψει το ευρώ.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση έχει δύο σοβαρά ελαττώματα. Το πρώτο είναι ότι αναγκάζει διαφορετικές χώρες να έχουν ένα ενιαίο επιτόκιο και συναλλαγματική ισοτιμία που δεν μπορεί να είναι καλό για όλους. Το δεύτερο είναι ότι ο συνδυασμός του νομίσματος και των ανεξάρτητων εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών, ενθαρρύνουν ώστε να κρατηθούν χαλαρά τα ινία της αγοράς. Αυτές ακριβώς τις ελλείψεις της Ευρωζώνης, υπογραμμίζει η σημερινή κατάσταση της Ελλάδας.

Αλλά αν οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης θέλουν να διατηρήσουν το σημερινό σύστημα, το να παραχωρήσουν ωστόσο στην Αθήνα τη δυνατότητα να εφαρμόσει μια νέα συναλλαγματική ισοτιμία, ίσως είναι η καλύτερη λύση.